Türk ve Rus Atasözleri Üzerinden Toplumlardaki Erkek Algısı
Leyla Çiğdem DALKILIÇ1
, Doğa ARAL2
1Ankara Üniversitesi, Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi, Slav Dilleri ve Edebiyatları Bölümü, Rus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
2 Selçuk Üniversitesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Yabancı Diller Bölümü
Anahtar Kelimeler: atasözleri, dil dünya görüşü, Türkçe, Rusça, erkek imajı
Özet
Toplumun gelişim aşamasının çeşitli dönemlerinde belirli dil yapılarında sabitlenerek ortaya çıkan kültürel değerler ve düşünceler, halkların kendilerini çevreleyen dünyaya, nesne, kişi ve olaylara yaklaşımını anlamamızda yardımcı olmaktadır. Bu sabit dil yapıları aracılığıyla dil çalışmaları çerçevesinde toplumların dilsel dünya görüşü incelenebilmektedir. Bir halkın dil dünya görüşünü en iyi yansıtabilecek arkaik yapılar arasında ise atasözleri yer almaktadır. İnsanlık tarihinin eskiye ait dünya görüşünün en belirgin bilgilerini içerisinde barındıran atasözleri, bizlere geçmişten günümüze insan kültürünün en zengin ve sağlam temelli kaynakları olarak yansımaktadır. Erkek egemenliğinin üstün olduğu çoğu toplumda, atasözleri üzerinden yapılan araştırmalar çoğunlukla toplumda kadın kavramı, kadının toplumdaki yeri, kadının nasıl olduğu veya olması gerektiğine yöneliktir. Toplumların erkeğe yönelik bakış açısını anlamak adına bu alanda tek başına yapılan çalışmaların sayısı daha az olmakla birlikte çoğunlukla “kadın ve erkek” incelemelerde bir bütün olarak ele alınmaktadır. Bu incelemede Türk ve Rus dillerinde bulunan atasözleri üzerinden her iki toplumun erkeğe olan yaklaşımı irdelenmiş, erkeğe yüklenen roller ve onlara yönelik olan bakış açıları tespit edilmeye çalışılmıştır. Böylece her iki toplumun erkeğe yönelik tutumlarının da sosyolojik bir değerlendirmesi ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır. Veri toplama, analiz ve karşılaştırma yöntemleriyle her iki dildeki atasözleri, anlamsal özelliklerine göre sınıflandırılmıştır. Rusçadaki atasözlerinin, çoğu doğrudan çeviri yöntemiyle aktarılmış olup anlamın bulanıklaştığı yerlerde açıklayıcı çevirilere başvurulmuştur. Türkçede anlaşılması güç olan atasözlerinden bazıları da açıklamaları ile birlikte sunulmuştur. Yapılan incelemeler sonucunda, her iki toplumda erkek imajına yönelik benzerlikler ve farklılıklar ortaya konmaya çalışılmıştır.
Makalenin Künyesi: Dalkılıç, L. Ç. ve Aral, D. (2024). Türk ve Rus atasözleri üzerinden toplumlardaki erkek algısı. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 57, 55-86.
Araştırmada etik kurul iznine gerek yoktur.
Leyla Çiğdem Dalkılıç: Veri Çözümlemesi, Makalenin Yazımı, Makale Gönderimi ve Düzeltme.
Doğa Aral: Çalışmanın Tasarlanması, Veri Toplanması.
Yazarlar, çıkar çatışması olmadığını beyan ederler.
Araştırma için herhangi bir mali destek alınmamıştır.