KAZAK DİL BİLİMİ ÖĞRENCİLERİNİN “-P” , “-ARAK” VE “-A” ZARF-FİİL EKİ ÜZERİNDEN TÜRKİYE TÜRKÇESİNE İNTİBAK SÜREÇLERİ

Özet

2016 yılının Kasım ve Aralık aylarında, on iki gün süreyle TürkiyeTürkçesi dersleri verdiğim L. N. Gumilev Üniversitesi Filoloji FakültesiKazak Dil Bilimi Bölümü öğrencilerinin uygulamalı dersleri sırasında;belirlenmiş kip, zaman, şahıs formüllerini kullanarak Türkiye Türkçesiile yazdıkları cümlelerinde, ölçünlü Türkiye Türkçesi (Standart Türkçe)yapısından farklı biçimler ortaya koydukları gözlemlenmiştir. Öğrenciler,daha önce Türkiye'den giden ve anadili Türkiye Türkçesi olan öğretimüyelerinden ve ana dili Kazak Türkçesi olup da Türkiye'de on yıldanfazla bir süre eğitim için kalıp Kazakistan'a dönen öğretim üyelerindenTürkiye Türkçesi dersleri almışlardır.Özellikle zarf- fiillerin kullanım ve anlam özelliklerinin benimsetildiğibir çalışmada, "-p" , "-ArAk" ve "-A" zarf-fiil eklerinin tarz bildirmeişleviyle oluşturdukları cümleler örneklenmiş ve ana dili Kazak Türkçesiolan öğrencilerden, Türkiye Türkçesi ile benzer cümleler kurmaları istenmiştir.Öğrenciler, daha önce edindikleri Türkiye Türkçesi bilgisine de dayanarakaşağıdaki cümleleri örneklemişlerdir: Müzikleri çok dinleyip bestecioldum. /Derste uzun dinleyerek az söyledim. / Çalışa çalışa arkadaşlarımı da unuttum. / Ödevlerini bitirip uyumaya gitti (odasına çekildi)./Onun uyua uyua başı(n) ağırdı. / Sular aka aka her yer berbat oldu. Bucümlelerde, anlam ve yapı yönünden Türkiye Türkçesinin ölçünlü biçimlerindenbir sapma meydana geldiği görülmektedir. Bu sapmada; "KazakTürkçesi ile Türkiye Türkçesi arasında farklı olan zarf-fiilli kullanımlarınetkisi olmuş mudur? Öğrenciler her iki lehçedeki zarf-fiilli yapıları nasılkullanmaktadır?" sorularının etkili olup olmadığı araştırılmış ve konuyatarihsel açıdan yaklaşılarak hangi zarf-fillerin her iki lehçede ortakolarak işlek biçimde kullanıldığına bakılmıştır. Çalışmada, ölçünlü yapınındışına çıkma sebepleri; Kazak Türkçesinde kullanılan zarf-fiil eklerive bunların işlevlerinden hareketle araştırılacak, Türkiye Türkçesindekikullanımlarla karşılaştırılarak ölçünlü yapıların nasıl kullanılabileceğiortaya konmaya çalışılacaktır.