DİVÂN-I HİKMET’TE ATASÖZLERİ VE KULLANILIŞ ÖZELLİKLERİ
Zeki Kaymaz
Anahtar Kelimeler: Hoca Ahmet Yesevi, “Divan-ı Hikmet”, atasözleri
Özet
Yazar ve şairler için hazır söz hazinelerinden olan atasözleri, atalarımızın uzun deneyimler sonucu ulaştıkları hükümleri aktaran kalıplaşmış ve anonimleşmiş özlü sözlerdir. Dilin bu güçlü vasıtası, Eski Türkçeden başlayarak günümüze kadar Türkçenin değişik devrelerindeki eserlerde kullanılmıştır. Bu makalede, "Divân-ı Hikmet"teki şiirler incelenerek Hoca Ahmet Yesevi'nin şiirlerinde atasözlerine nasıl yer verdiği gösterilecektir. Örneğin aşağıdaki hikmette "Er ol, er olmazsan kara yer ol." atasözü söylenmiştir: kul hace ahmed er bolmasang ölgen yahşi kızıl yüzüng kara yerde solgan yahşitofrak-sıfat yer astıda bolgan yahşi zâtı ulug hacem sıgınıp keldim sanga (Bice, Hik. 6, s. 15) Yusuf Azmun, 1994'te İstanbul'da yayımladığı "Divan-ı Hikmet"te farklı olarak esas alınan yazmadaki hikmetleri İngilizceye çevirmiştir. Özette bu çeviriler kullanılmıştır. Sonuç olarak, makalede, Hoca Ahmet Yesevi'nin hikmetlerindeki atasözleri (Yusuf Azmun, Kemal Eraslan, Hayati Bice'nin yayınları göz önünde bulundurularak) varlığı tespit edilecek, bu atasözlerinin kullanılış özellikleri ve bir üslup göstergesi olarak hikmetlerdeki yeri incelenecektir