Kazak Kültüründe “Jarapazan” (“Jarapazan” in Kazakh Culture)

Özet

"Jarapazan aytuw" kökeni İslam öncesine dayanan yüzlerce yıllık bir gelenektir.Ancak "jarapazan aytuw" geleneği ve tören yırlarından olan "jarapazan" SovyetDönemi'nde özellikle unutulmaya terk edilmiştir. Halk edebiyatı kitaplarında yalnızca"tenkit" maksadıyla yer alan "jarapazan aytuw" geleneği Sovyetler Birliği'nindağılmasından sonra tekrar canlanmıştır. Bu yazıda Kazaklarda jarapazan yırı incelenmiştir.Makalede önce "jarapazan" geleneğinin Kırgızlarda, Karakalpaklarda,Özbeklerde, Uygurlarda ve Türkmenlerdeki görünüşü ele alınmış, "jarapazan" sözününkökeni üzerinde durulmuştur. Sonra da "jarapazan"nın vakti, "jarapazanşı","jarapazan"ın maksadı, "jarapazan" hediyeleri, "jarapazan"ın yapısı ve içeriği gözönünde bulundurularak Kazaklarda "jarapazan geleneği" anlatılmıştır. Makaleninsonunda ise Kazakça jarapazan örnekleri aktarmalarıyla birlikte verilmiştir.One of the ceremony songs of Kazakh "jarapazan" was abandoned, forgotten,especially in the Soviet Union period. Only in the folk literature in "criticism" it hasbeen mentioned "jarapazan aytuw" tradition was revived after the breakup of the SovietUnion. In this article, "jarapazan" culture in Kazakhs was examined. First of all,view of traditions of "jarapazan" in the Kyrgyz, in the Karakalpaks, in the Uzbeks,Turkmen and Uighurs are discussed. Secondly, it was focused on the origin of theword "jarapazan". Then, considering of time, purpose, gifts, structure and content ofthe "jarapazan" in Kazakh the "jarapazan" culture is explained. Finally, examplesare given together with the transfer of Kazakh "jarapazan".